آیین نامه تشکل‏های اسلامی دانشگاهیان
مصوب چهارصد و چهل و هشتمین جلسه مورخ 9/6/ 1378
شورای عالی انقلاب فرهنگی

مقدمه:
دانشگاه ها و مراکز آموزش‏عالی هر جامعه، معرف و مبین بالاترین سطح تفکر و علم آن جامعه محسوب می‏شوند و اصول جهان‏بینی و نظام اعتقادی و ارزشی جامعه را در خود متجلی می‏سازند و با تربیت متفکران و دانشمندان و مدیران آینده، در جهت بخشیدن به حرکتهای گوناگون فکری، اعتقادی، فرهنگی و سیاسی جامعه مؤثر واقع می‏شوند. از اینجا می‏توان گفت که دانشگاه های مختلف جهان، علاوه بر اشتراکاتی که به اعتبار دانشگاه بودن، با یکدیگر دارند به اعتبار تعلق به جوامعی با بینشها و ارزشهای مختلف واجد خصوصیاتی هستند که آنها را از یکدیگر متفاوت و متمایز می‏سازد.
جامعه ایرانی که در انقلاب اسلامی خود با رویکردهای الهی و معنوی، جهان‏بینی و نظام ارزشی اسلام را مبنای شئون گوناگون خود قرار داد، خواهان آن است که دانشگاه های متناسبی با مبانی و ارزشهای اسلامی داشته باشد تا هم بتواند در آن دانشگاه ها از مبانی و معیارهای خود آگاهی و شناخت دقیق‏تر و ژرف‏تر حاصل کند و هم با تربیت متفکران و مدیران بر وفق آن مبانی و معیارها، به ترویج و تعمیم آنها در کل جامعه مبادرت نماید. ایفای چنین رسالت مهمی نیازمند تلاش و کوشش سازمان یافته دانشگاهیان در پرتو نظم و انضباط و قانونمندی است. آیین نامه حاضر بر مبنای چنین تفکری، با نظر به اصول عمومی و اختصاصی حاکم بر دانشگاه ها براساس مصوبه شورای‏عالی انقلاب فرهنگی و به منظور توسعه و تشویق فعالیتها و حمایت از حقوق سیاسی و اجتماعی دانشگاهیان در چهارچوب قوانین موضوعه کشور تدوین گردیده است.
فصل اول : کلیات و تعاریف
ماده 1. در این آیین نامه تعاریف زیر مورد نظر است:
1-1. دانشگاه: به هر یک از دانشگاه ها و مؤسسات آموزش‏عالی و پژوهشی اعم از دولتی و غیردولتی اطلاق می‏شود.
تبصره : هر مرکز یا واحد دانشگاهی وابسته به دانشگاه های دولتی در دیگر شهرها و نیز هر واحد دانشگاه غیردولتی در این آیین نامه همانند دانشگاه محسوب می‏شود.
2-1. دانشگاهیان : عبارت از دانشجویان و اعضای هیأت علمی دانشگاه می‏باشد.
3-1. تشکل اسلامی: جمعیتی مرکب از دانشگاهیان است که پس از دریافت مجوز رسمی فعالیت از مرجع ذی‏صلاح (هیأت نظارت دانشگاه - مصرّح در فصل سوم این آیین نامه) در جهت تحقق اهداف اسلامی و ارزشهای انقلاب و نظام اسلامی مصرّح در چهارچوب قانون اساسی و این آیین نامه فعالیت می‏نماید.
4-1. عضو: به هر یک از دانشگاهیان که نسبت به ثبت نام خود در دفتر اعضای هر یک از تشکلهای اسلامی اقدام نموده و پذیرفته شده است اطلاق می‏شود. (عضویت به منزله موافقت با اساسنامه تشکل است.)
تبصره : هر فرد تنها می‏تواند در زمان واحد، در یک تشکل اسلامی عضویت داشته باشد و در غیر این صورت عضویت مؤخر قابل قبول است.

ماده 2. محدوده فعالیت:
هر نوع فعالیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تشکل‏های اسلامی در حدود اساسنامه تشکل در داخل دانشگاه و در چارچوب ضوابط و مقررات دانشگاه و این آیین نامه و سایر قوانین موضوعه کشور مجاز است.
تبصره : فعالیت های تشکلهای اسلامی در خارج از دانشگاه تابع قانون احزاب است.
1-2. برگزاری سخنرانی، تجمع، راهپیمایی، میزگرد، تریبون آزاد و نصب تابلوهای تشکلهای دانشجویی با ارائه مجوز از هیأت نظارت دانشگاه امکان‏پذیر است.
تبصره1 : انتشار هر نوع نشریه‏ای به استثنای نشریات علمی دانشگاهی با مجوز شورای فرهنگی دانشگاه صورت می‏گیرد.
تبصره2 : راه‎اندازی هر نوع پایگاه اطلاع‎رسانی رایانه‎ای با مجوز شورای فرهنگی دانشگاه صورت می‏گیرد.
تبصره 3 : شورای فرهنگی دانشگاه در صورت مغایرت هر نوع فعالیت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی با مصالح دانشگاه، ضوابط شرعی و ارزش‏های انقلاب اسلامی، مراتب را به ریاست دانشگاه اعلام می‏نماید و رییس دانشگاه موظف است در صورت اعلام شورای فرهنگی و یا مشاهده موارد خلاف از آنها جلوگیری کند.

فصل دوم. تشکل‏ها:
ماده3. تشکل‏ها با طی مراحل زیر تأسیس می‏گردند:
1-3.حداقل 5 نفر از دانشجویان یا 3 نفر از اعضای هیأت علمی با داشتن شرایط زیر می‏توانند به عنوان هیأت مؤسس با ارائه نام مشخصی برای تشکل، تقاضای صدور پروانه فعالیت نمایند:
الف. اعتقاد و التزام عملی به اسلام، ولایت فقیه و قانون اساسی.
ب. برخورداری از حسن شهرت و اخلاق اسلامی و حداقل دو نیم سال تحصیلی اشتغال به تحصیل در دانشگاه مزبور برای تشکل‏های دانشجویی و حداقل دو سال استخدام رسمی آزمایشی برای تشکل‏های اعضای هیأت علمی در دانشگاه مزبور.
2-3.کسانی که به موجب ماده 7 قانون فعالیت احزاب، جمعیت‏ها و انجمن‏های سیاسی و صنفی از حق تأسیس جمعیت و حزب سیاسی و یا شرکت در هیأت رهبری آن محرومند نمی‏توانند به عنوان هیأت مؤسس تقاضای صدور پروانه برای
ایجاد تشکل در مراکز آموزش عالی نمایند.
3-3. در صورت تأیید صلاحیت حداقل لازم اعضای هیأت مؤسس ( موضوع بند 1- 3 ) و تأیید نام تشکل، هیأت نظارت دانشگاه حداکثر ظرف پانزده روز کاری موافقت اصولی با تأسیس تشکل را صادر می‏نماید.
4-3. هیأت مؤسس مکلف است حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ دریافت موافقت اصولی فهرست اسامی اعضا و اساسنامه را به هیأت نظارت تسلیم نماید. در غیر این صورت درخواست تأسیس کان لم یکن تلقی می‏شود.
تبصره : التزام به قانون اساسی، ولایت مطلقه فقیه، قوانین موضوعه کشور و آیین نامه‏های مصوب بایستی مصرحا در اساسنامه تشکل آمده باشد.
5-3. هیأت نظارت پس از دریافت فهرست اسامی اعضاء (در حد نصاب لازم) ، حداکثر ظرف دو ماه نسبت به بررسی و تصویب اساسنامه و صدور مجوز برای تشکل واجد شرایط اقدام می‏نماید.
6-3. هیأت نظارت موظف است در صورت عدم تصویب اساسنامه، مراتب را به طور کتبی با ذکر دلایل و مستندات به متقاضیان اعلام نماید و متقاضیان می‏توانند ظرف مدت یک ماه ضمن تأمین نظر هیأت نظارت تقاضای تجدید نظر نمایند.
تبصره1. در صورت امتناع هیأت نظارت دانشگاه از صدور پروانه و یا اعتراض هیأت مؤسس تشکل به نظرات هیأت نظارت درباره اساسنامه تشکل، هیأت مؤسس می‏تواند اعتراض خود را به هیأت نظارت مرکزی (موضوع ماده 5 این آیین نامه) ارسال نماید و هیأت نظارت مرکزی موظف است ظرف حداکثر مدت دو ماه نسبت به اعتراض واصله رسیدگی و اعلام نظر نماید.
تبصره 2. هر نوع تغییر در اساسنامه منوط به تأیید هیأت نظارت دانشگاه می‏باشد.
7-3. حد نصاب تعداد اعضای تشکل‏های دانشجویی با احتساب هیأت مؤسس 3 درصد کل دانشجویان آن دانشگاه و حداقل 50 نفر می‏باشد.
8-3. حد نصاب تعداد اعضای تشکل‏های هیأت علمی با احتساب هیأت مؤسس 5 درصد کل اعضای هیأت علمی آن دانشگاه و حداقل 10 نفر می‏باشد.

فصل سوم - نظارت:
ماده 4. به منظور حمایت از حقوق سیاسی و اجتماعی دانشگاهیان و انجام وظایف مقرر در این آیین نامه، هیأت نظارت در هر دانشگاه با ترکیب و شرح وظایف زیر تشکیل می‏شود:
1-4.ترکیب هیأت نظارت دانشگاه:
الف. رییس دانشگاه (رییس هیأت).
ب. مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه.
ج. نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا دانشگاه آزاد اسلامی حسب مورد.
2-4.وظایف هیأت نظارت دانشگاه:
الف. بررسی اساسنامه و صلاحیت اعضای مؤسس تشکل‏های اسلامی.
ب . اعلام موافقت اصولی و صدور پروانه فعالیت برای تشکل‏های اسلامی.
ج . صدور مجوز انجام فعالیت تشکلها (موضوع بند 1-2 این آیین نامه).
د . نظارت بر حسن اجرای انتخابات تشکل‏های اسلامی .
ه . رسیدگی به تخلفات تشکلها براساس آیین نامه مربوط.
و . رسیدگی به شکایات واصل شده از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی در ارتباط با فعالیت های تشکل‏های اسلامی.
ز . توقف و یا لغو پروانه فعالیت تشکل‏های اسلامی.
تبصره : هیأت نظارت دانشگاه می تواند پس از تایید هیأت مرکزی نظارت بخشی از وظایف خود را شامل بندهای (ج ، د ، ه ، و ) به شورایی متشکل از معاونت دانشجویی و فرهنگی دانشگاه ، معاونت دفتر نهاد نمایندگی در دانشگاه و نماینده وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فنآوری و بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و
دانشگاه آزاد اسلامی حسب مورد تفویض نماید .

ماده 5. به منظور انجام وظایف مقرر در این آیین نامه، هیأت نظارت مرکزی در وزارتخانه‏های علوم ، تحقیقات و فنآوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی با ترکیب و شرح وظایف زیر تشکیل می‏شود:
1-5. ترکیب هیأت نظارت مرکزی:
الف ) وزیر یا رییس دستگاه.
ب ) رییس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها.
ج ) یکی از معاونان وزیر یا رییس دستگاه به انتخاب وی.
د ) یک نفر از رؤسای دانشگاه ها حسب مورد.
ه ) نماینده شورایعالی انقلاب فرهنگی.
و ) در مواردی که مسائل مربوط به بسیج دانشجویی در هیأت نظارت مرکزی مطرح شود فرمانده نیروی مقاومت بسیج با حق رأی در آن هیأت حضور خواهد داشت.
2-5. وظایف هیأت نظارت مرکزی:
الف. رسیدگی نسبت به درخواستهای تجدیدنظر در تصمیمات هیأت نظارت دانشگاه ها و تخلفات آنها حداکثر ظرف مدت دو ماه.
ب. تدوین و تصویب دستورالعمل‏های اجرایی این آیین نامه حسب مورد.
ج. تدوین و تصویب آیین نامه رسیدگی به شکایات و تخلفات تشکلهای اسلامی.

ماده 6 . کلیه تشکلهای اسلامی دانشگاهیان که براساس مصوبه جلسه 265 مورخ 28/08/70 شورایعالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده‏اند قانونی‏اند و رسمیت دارند.
1-6 .فعالیت های کلیه تشکلهای اسلامی دانشگاهی از تاریخ تصویب براساس مفاد این آیین نامه خواهد بود.
2-6 .تشکلهای اسلامی مزبور موظفند حداکثر در ظرف یک سال اساسنامه‏های خود را با این آیین نامه تطبیق دهند.
3-6 .چنانچه براساس تشخیص هیأت نظارت مرکزی،هر کدام از تشکلهای مزبور حائز شرایط نبودند با آن تشکل برخورد قانونی صورت می‏گیرد.

ماده7. مسئولیت هماهنگی و توزیع عادلانه کمکهای دانشگاه به تشکلها بر عهده هیأت نظارت خواهد بود.
1-7. مسئولان ذیربط تنها مجازند به تشکلهایی تسهیلات ارائه داده و یا اجازه استفاده از امکانات دانشگاه ها را بدهند که مجوز فعالیت را طبق این آیین نامه دریافت کرده باشند.

ماده 8 . دستورالعمل‏های اجرایی این آیین نامه و همچنین آیین نامه رسیدگی به شکایات و تخلفات تشکلهای اسلامی در جلسه مشترک هیأتهای نظارت مرکزی وزارتخانه‏های علوم ، تحقیقات و فنآوری و بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی در محل دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی و در شکل واحد به تصویب نهایی می‏رسد.

آیین نامه فوق در 5 ماده و 8 تبصره در جلسه 448 مورخ 9/6/ 1378 شورایعالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و از تاریخ تصویب ، آیین نامه های مغایر با آن ملغی شد و موارد ذیل طی جلسات آتی شورا مصوب و به آیین نامه افزوده شد:
 تبصره 2 الحاقی به بند 1- 2 مصوب جلسه 511 مورخ 8/11/1381
 تبصره الحاقی به بند 2-4 آیین‎ نامه مصوب جلسه 493 مورخ 09/11/1380
 بند " و" ماده 5 (ترکیب هیأت نظارت مرکزی) مصوب جلسه 472 مورخ 13/10/79
 مواد 6 تا 8 مصوب جلسه 449 جلسه مورخ 06/07/1378